Sumiki z Dalekiego Wschodu - Glyptothorax

Sporo gatunków, jak np. giętkozęby, sprowadzono również z Afryki. Natomiast sumiki azjatyckie trafiają do naszych zbiorników nieporównanie rzadziej. W zasadzie poza sumikami szklistymi, „fossilisami” (Heteropneustes fossilis) i sumami rekinimi inne gatunki spotyka się tylko wyjątkowo. Do jednych z takich rzadkości należą przedstawiciele rodzaju Glyptothorax – oryginalne, niewielkie na ogół rybki o lekko spłaszczonych ciałach i półkoliście wykrojonych płetwach piersiowych.

Opis

Rodzaj Glyptothorax jest wyjątkowo liczny w gatunki. Jak dotąd opisano ich co najmniej kilkadziesiąt. Mimo tak dużej różnorodności wygląd tych ryb jest stosunkowo jednolity. Ich ciało jest silnie wydłużone, dość płaskie nieco wygrzbiecone tylko w części tułowiowej. Dolna krawędź ciała tworzy niemal linię prostą. Pysk zdobią niewielkie wąsiki. Część ogonowa jest smukła. Płetwy są niewielkie, na uwagę zasługują szczególnie wspomniane już płetwy piersiowe mające kształt ćwiartek koła oraz dwudzielna, łagodnie zaokrąglona płetwa ogonowa. Dymorfizm płciowy u ryb
z tego rodzaju nie występuje i rozróżnienie samców od samic na podstawie cech morfologicznych nie jest możliwe.

Poszczególne gatunki różnią się od siebie głównie długością i ubarwieniem ciała oraz rozmieszczeniem geograficznym. Do najmniejszych należą m. in.: G. kapuri zamieszkujący wolno płynące wody Indii, który dorasta zaledwie do 4 cm długości, G. naziri (do 5 cm) i G. stocki z Pakistanu (do 5,5 cm), G. prashadi występujący w Maynamarze (do 7 cm), G. saisii (do 7 cm), G. garhwali i G. nelsoni (oba do 8 cm) i G. dakpathari (do 8,5 cm) – wszystkie z Indii, G. honghensis
z Laosu, Wietnamu i Chin (do 8,8 cm), G. stoliczkae z Indii i Pakistanu (do 9 cm) i G. zanaensis
z rzek chińskiej prowincji Yunnan (do 9,7 cm). Ogromna większość osiąga rozmiary w granicach 10-14 cm (np. G. annandalei – do 11,5 cm, zamieszkuje Indie, Nepal i Tybet; G. armeniacus – do 12,5 cm, azjatyckie kraje byłego ZSRR; G. conirostre z Indii i Chin - do 14 cm; G. gracilis – do 13 cm, Nepal i Indie; G. indicus – do 11 cm, również Nepal i Indie; G. kashmiriensis z Indii, Pakistanu
i Nepalu – do 12 cm; G. laosensis z Mekongu i Chao Praya – do 11 cm; G. quadriocellatus – do 11,5 cm z Wietnamu i Chin;). Do rodzaju Glyptothorax należy również jeden olbrzym dorastający do 90 cm – G. coheni pochodzący z wód Indii. Wśród tych ryb wiele jest gatunków endemicznych zasiedlających bardzo ograniczony obszar, jednego państwa lub jego fragment (np. G. anamalaiensis – Indie; G. housei – góry Anamalai w Indiach; G. jalalensis – Afganistan; G. lonah
i G. madraspatanum z Indii; G. longicauda, G. longijangensis G. minimaculatus i G. obscura - wszystkie z Chin; G. platypogon i G. platypogonides z Indonezji; G. punjabensis z Pakistanu; G. steindachneri ze wschodniej Turcji; G. striatus – jeden z większych gatunków – do 22 cm – zamieszkujący wody Indii; G. tiong z Borneo) lub nawet jednej rzeki (np. G. buchanani – dorzecze tajlandzkiej Chao Praya; G. cous – wystepuje wyłącznie w Tygrysie i Eufracie; G. deqinensis – zamieszkuje chińską rzekę Nuijang w prowincji Yunnan; G. silviae – tylko w Tygrysie; G. trewavasae – rzeka Krishna w Indiach). Ciekawostką i przyrodniczą zagadką pozostaje G. brevipinnis opisany
w 1923 r. w Indiach. Znaleziony osobnik miał 9,7 cm długości. Od tego czasu nie schwytano ani jednego przedstawiciela tego enigmatycznego gatunku.
Jak już wspomniano do polskich sklepów i hurtowni sumiki te trafiają stosunkowo rzadko, niekiedy nawet przypadkowo, przysyłane przez azjatyckich eksporterów jako coś zupełnie innego. Ponieważ większość gatunków jest do siebie stosunkowo podobna z ich poprawną identyfikacją bywają duże problemy.

Przypuszczalnie do najczęściej sprowadzanych należą:

• Glyptothorax callopterus – dorasta do 10 cm długości. Ciało piaskowoszare z nielicznymi ciemniejszymi cętkami i plamkami. Płetwy w kolorze ciała, lekko przezroczyste.
• Glyptothorax cavia – do 16,5 cm długości, zamieszkuje wody Indii, Pakistanu, Nepalu, Bangladeszu i Chin gdzie spotyka się go przeważnie w płytkich strumieniach o kamienistym dnie. Ciało kremoworóżowe z nieco jaśniejszymi, półprzezroczystymi płetwami, jaśniejszym brzuchem i niezbyt wyraźną ciemniejszą plamą u nasady płetwy ogonowej.
• Glyptothorax dorsalis – osiąga 11-12 cm długości występuje w dolinie Manipur w Indiach. Ciało brudnożółte do lekko pomarańczowego z ciemniejszymi, rdzawymi i brunatnymi znaczeniami szczególnie na płetwach i w okolicach ich nasady.
• Glyptothorax fokiensis – dorasta do nieco ponad 8 cm długości. Pochodzi z wód Chin. Ciało stosunkowo ciemne, czarnobrunatne, z jaśniejszymi, brudnożółtymi końcówkami płetw.
• Glyptothorax fuscus – najdłuższy znany okaz mierzył 12,1 cm długości, w akwarium z reguły ok. 6 cm długości. Zamieszkuje dorzecze Mekongu i Chao Praya. Występuje przeważnie w płytkich górskich strumieniach. Ciało żółtobrunatne z jaśniejszymi płetwami.
• Glyptothorax lampris – dorasta do 12 cm długości. Podobnie jak gatunek poprzedni zamieszkuje dorzecza Mekongu i Chao Praya, a także południowo-wschodnią Tajlandię. Ciało jednolicie oliwkowobrunatne, jedynie wąsy i płetwy jaśniejsze – białawe.
• Glyptothorax major – w korzystnych warunkach dorasta prawie do 15 cm długości. Zamieszkuje wody Mekongu oraz Malezję i północną część Borneo. Preferuje szybko płynące potoki i strumienie. Ciało ciemnobrunatne, upstrzone jaśniejszymi, żółtawymi plamkami. Pierwsze promienie płetw piersiowych białawe.
• Glyptothorax pallozonum – do 6-8 cm długości. Pochodzi z Chin. Ciało jednolicie ciemnobrunatne, jedynie na płetwach oraz u nasady płetw ogonowej i grzbietowej wyraźne, żółte plamy. Żółta cienka linia biegnie też wzdłuż kręgosłupa.
• Glyptothorax telchitta – osiąga do 10 cm długości. Pochodzi z wód Pakistanu, Indii, Nepalu i Bangladeszu. Ciało kremowoszare z ciemniejszą linią grzbietu, ciemną smugą wzdłuż kręgosłupa i wyraźnie ciemniejszymi płetwami. Brzuch jaśniejszy – różowawy.
• Glyptothorax trilineatus – jeden z okazalszych gatunków. W swym naturalnym środowisku (stawy, jeziora i rzeki Nepalu, Tajlandii, Laosu i Indii) osiąga nawet do 30 cm długości. Ciało brunatne z jaśniejszą stroną brzuszną.

Zbiornik

Poza maleńkim G. kapuri ogromna większość przedstawicieli rodzaju Glyptothorax preferuje bystro płynące rzeki i strumienie. Wielez nich zamieszkuje górskie potoki o rwącym nurcie. Aby w naszym akwarium zapewnić im choćby namiastkę naturalnych warunków należy je odpowiednio urządzić. Zbiornik nie musi być przesadnie duży, gdyż rybki te, podobnie jak wiele innych sumików do zbytnio ruchliwych nie należą. Mniejszym gatunkom w zupełności wystarczy akwarium o długości 80 cm i pojemności 100-120 l. Należy go szczelnie przykryć i zaopatrzyć w niezbyt silne oświetlenie (wystarczą świetlówki montowane w standardowych pokrywach akwariowych, a więc w przypadku 80 cm długości 2x18W lub 2x24W). Grzałka nie będzie konieczna, trzeba jednak zapewnić wydajną filtrację połączoną z przepływem wody który imitowałby nurt występujący w górskim strumieniu. Obydwa te warunki łatwo spełnić montując w akwarium dwie niewielkie głowice typu powerhead. Aby zapewnić przepływ wody pierwszą z nich instalujemy, podobnie jak w akwarium morskim, na górze z boku w tylnej części zbiornika, zaś drugą po przeciwnej stronie, bliżej przedniej szyby i dna. W ten sposób, dzięki ich pracy woda będzie nieustannie krążyć zapewniając naszym sumikom warunki zbliżone do naturalnych. Jeżeli obydwie głowice zaopatrzymy w zwykłe gąbki do filtrów uzyskamy w ten prosty
i tani sposób wydajną filtrację mechaniczną. Jeśli akwarium nie będzie zbyt gęsto zarybione powinna ona w zupełności wystarczyć. W przeciwnym razie trzeba pomyśleć o dodatkowym filtrze, najlepiej niewielkim „kubełku” wypełnionym wkładami biologicznymi. Nie zaszkodzi również zainstalowanie napowietrzacza, który zapewni lepsze natlenienie wody w zbiorniku. Atrakcyjnym rozwiązaniem może być np. zainstalowanie kurtyny wodnej ciągnącej się wzdłuż całej tylnej ścianki akwarium.
Ze względu na szybki przepływ wody w zbiorniku jako podłoże najlepiej zastosować żwir o granulacji 4-6 mm, wskazane jest, aby był możliwie ciemny, bowiem taki kolor zapewni sumikom maksymalny komfort psychiczny. W charakterze dekoracji najlepiej sprawdzają się gładkie otoczaki, oraz, ewentualnie, kawałki drewna i korzenie. Elementy te powinny być rozmieszczone w taki sposób, aby dość płochliwe z natury ryby mogły znaleźć między nimi wiele kryjówek i zakamarków.

W tak urządzonym akwarium rośliny nie są niezbędne, ponieważ jednak wiele osób nie wyobraża sobie zbiornika bez nich można je wprowadzić. Należy wybierać gatunki znoszące (lub nawet lubiące) prąd wody. Mogą to być np. różnego rodzaju „trawy: takie jak nurzaniec śrubowy (Vallisneria spiralis), krynia tajska (Crinum thaianum), tatarak japoński (Acorus gramineus) (roślina ta najlepiej rośnie wtedy, gdy jej liście wystają ponad powierzchnię wody),
a także większe zwartki np. aponogetonolistną (C. aponogetifolia) i pomarszczoną (C. crispatula) oraz niektóre onowodki (Aponogeton spp.) (uprawa tych ostatnich jest nieco trudniejsza dlatego polecić można je tylko bardziej doświadczonym miłośnikom roślin wodnych). „Trawy” najlepiej posadzić wzdłuż tylnej ściany zbiornika, zaś zwartki i ewentualne onowodki pojedynczo pośrodku. Pod większe rośliny dobrze jest wsunąć kulki, pałeczki lub tabletki nawozowe.

Warunki wodne

Woda w akwarium z sumikami Glyptothorax powinna być zbliżona parametrami do wody górskiego strumienia, a więc: czysta, niezbyt ciepła i bardzo dobrze natleniona. Jej temperatura powinna zawierać się w granicach 20-23ºC. Odczyn i twardość mają mniejsze znaczenie (pH najlepiej
w okolicach 7,0, zaś twardość do 20ºdGH). Aby utrzymać wodę w niezbędnej czystości należy dokonywać jej regularnych podmian w ilości 25-30% tygodniowo.
W tak urządzonym akwarium wypełnionym wodą o podanych wyżej parametrach można trzymać jednego lub kilka sumików z rodzaju Glyptothorax, należących do tego samego lub różnych gatunków. Z reguły bytują one w pobliżu dna lub ukrywają się wśród leżących na nim elementów dekoracyjnych. Dlatego też aby nieco ożywić i uatrakcyjnić zbiornik warto rozważyć możliwość wprowadzenia do niego również innych ryb zasiedlających jego wyższe partie. W takich warunkach doskonale będą czuły się np. większe gatunki danio, takie jak danio malabarski (Danio aequipinnatus), danio krępaczek (Danio devario) czy Danio regina. Najlepiej hodować gromadkę kilkunastu tych ryb bowiem dopiero w stadzie uwidacznia się cały ich urok. Jeżeli nasze akwarium jest nieco większe (co najmniej 100-120 cm długości i 200-240l pojemności) można umieścić w nim również stado pięknych brzanek Puntius denisonii.

Pokarm

W swym naturalnym środowisku sumiki Glyptothorax żywią się przede wszystkim bytującymi w wodzie larwami owadów. Taką też dietę należy serwować im w akwarium. Ryby te chętnie zjadają zarówno żywe jak
i mrożone larwy ochotki, wodzienia
i czarnego komara. W ramach urozmaicania menu można podawać im również rureczniki, doniczkowce, mniejsze dżdżownice oraz chude, skrobane mięso (np. serce wołowe lub indycze, można je nabyć „gotowe” w mrożonce). Jeżeli w akwarium znajdują się inne ryby trzeba dbać, aby nie wyjadały one naszym sumikom wszystkiego pokarmu. Najlepiej po prostu nakarmić je wcześniej,
a pół godziny po wyłączeniu światła wrzucić do zbiornika dodatkową porcję mięsa czy „robaków”.

Tytułem zakończenia trzeba dodać, że jak dotąd przypuszczalnie nie udało się jeszcze rozmnożyć
w niewoli żadnego z gatunków z rodzaju Glyptothorax. Za taki stan rzeczy w dużej mierze odpowiada jednak znikoma popularność tych ryb jako obiektu hodowli akwariowej. Tak czy inaczej, jak na razie ich udany rozród stanowi wyzwanie dla potencjalnych hodowców i z pewnością wzbogaciłby naszą wiedzę o wiele faktów z biologii tych ciekawych i fascynujących ryb z Dalekiego Wschodu.